Daarna liet hij het vierentwintig uur liggen en lakte hij het af met een matte lak. “Ik kan zo wel de kleur helemaal sturen, maar niet de structuur. Dat komt omdat je met een buitentemperatuur werkt, waar het gevoelig voor is. Daarnaast heeft het ook te maken met de heteluchtbrander. Je stuurt zo al die chemicaliën over het lood heen. Dat is een prachtig gezicht. De kleuren heb ik helemaal onder controle. Op dat gebied ben ik een echte alchemist. Ik heb een grote verzameling van pigmenten waar mee experimenteer.”

De boekobjecten kwamen als eerste. Daar is hij nu al zeker 50 jaar mee bezig. Hij verzamelt bladzijden uit oude boeken en boekomslagen en maakt er een soort relikwie van. Daarbij maakt hij gebruik van talloze verschillende materialen die hij met geduld en precisie integreert tot een kunstwerk. Zo zien we verweerde sleutels, een wijzerplaat en weegschaalgewichtjes opduiken. Het doet denken aan de werkwijze van kunstenaars die in de jaren zeventig van de vorige eeuw bezig waren met Arte Povera. Voor zijn boekobjecten gebruikt hij dunne plakjes lood en leisteen. Als we sommige boeken open slaan zien we allerlei voorwerpen die wezensvreemd zijn voor een boek. Veel boeken staan op een sokkel die ook gebruikt kan worden als constructie om het geheel aan de muur te hangen.

Kimono’s

Ook voor de kimono’s gebruikt hij lood en zink die hij bewerkt met chemicaliën. Hij ontwerpt het model op de computer, print de ontwerpen uit en snijdt ze dan uit. Vervolgens legt hij het over het lood en kerft met een mes de contouren uit. In zijn atelier zien we kimono’s met veel elementen van diverse culturen. Het is een simpele vorm, die al veel voorkwam in zijn zinkschilderijen en boekobjecten. Vier jaar geleden bedacht hij er sculpturen van te maken. Galerie Petit die hem vertegenwoordigde nam de twee eerste mee naar de KunstRAI. Daar werden ze meteen verkocht. De galeriehouder moedigde hem aan om er meer te maken. Bij de erop volgende Beurs Realisme kreeg hij een eigen ruimte. In de drie maanden in aanloop naar die beurs heeft hij zich kapot gewerkt. De tentoongestelde exemplaren werden in no-time allemaal verkocht.

Ook daarna liep het als een trein. Hij werd al de ‘kimonoman’ genoemd. Er is nog steeds vraag naar en hij blijft ze maken, maar in een minder hoog tempo.

Boeken van lei en lood

Interview met Be J. Birza

Door Lizan van Dijk & Ruud Vermeer

We bezochten de galerie en het atelier van de kunstenaar in Deventer, kort na de jaarlijkse boekenmarkt. Hij heeft dan altijd zijn galerie open en krijgt veel aanloop. Het is een prachtige ruimte op de benedenverdieping van een oud herenhuis. Aan weerszijden zijn de wandobjecten, kimono’s en boekobjecten te zien waarmee Be Birza bekend is geworden. Hij is bezig langzaam afscheid te nemen van deze ruimte. Na er 32 jaar te hebben gewerkt verhuizen zijn vrouw en hij naar een appartement met een kleiner atelier. Het betekent dus niet dat hij stopt. Er zijn verschillende galeries en kunstuitlenen die zijn werk in stock hebben. Bovendien is er een nieuwe galerie, Lauswolt, die zijn werk gaat tonen op kunstbeurzen. Nadat zijn vader overleed toen Be 11 jaar was, wilde zijn moeder niet dat hij kunstenaar zou worden. Hij was, volgens eigen zeggen, een jochie waar geen land mee te bezeilen viel. Als twaalfjarige jongen leerde hij tekenen, onder andere met behulp van de gulden snede, die hij zijn hele loopbaan heeft gebruikt.

Hij kon aan het werk bij een grote drukkerij en vervolgens ging hij naar de Grafische school in Utrecht.  Op zijn dertigste begon hij als grafisch vormgever en startte een eigen bedrijf. Toen was hij allang met kunst bezig. Het bleek een goede combinatie. Commercieel ging het voor de wind. Hij kreeg zoveel opdrachten dat hij personeel in dienst moest nemen. Dat heeft hij tot zijn vijfenzestigste gedaan. Daarna heeft zijn zoon het bedrijf over genomen.

Ik ben een echte alchemist

“Ik ben ooit begonnen met olieverf, maar daar had ik het geduld niet voor (mijn ideeën stroom ging sneller dan de verf kon drogen). Dan raakte ik uit het ritme en vervolgens was ik niet tevreden met het resultaat en dan begon ik weer opnieuw en kwam er eigenlijk nooit iets af. Daarom ben ik begonnen met ander materiaal waarmee ik sneller kon werken. In de jaren zeventig heeft hij gefotografeerd. Het was interessant om te experimenteren met belichting en het proces in de doka. Daarna werkte hij ook met klei. Elke keer tastte hij de grenzen van materialen en mogelijkheden af. Hij heeft veel met chemicaliën gewerkt. Dat deed hij in de tuin met een masker op en handschoenen aan. Daar werkte hij met zuren op lood en zink, met kopernitraat, zoutzuur, salpeterzuur en karnemelk. Dat spatte hij erop en dat verhitte hij met een hete luchtbrander.

HOME           EXPOSITIES            GALERIES             KIMONO’S             CV            NIEUWS      ARTBOOKS